René Wagenaar | Haagse schrijver met groene ambities
Ik maak schoppen.
Jij kraakt. Ik rekraak. Jij superkraakt.
Ik speel de boer. Je maat loopt bij.
Ik word gespekt. Jij maakt mij vrij.
Ik gooi mijn heer op.
Ik vang een vuiltje.
Mijn maat meldt stuk.
Jij bent troefloos.
Ik pak de slag. Jij gaat nat.
Jassen tegen het koningskoppel.
Theater de Nieuwe Regentes heeft de sponsoring geaccepteerd van Kaasspeciaalzaak Ed Boele en Coöperatieve Kaasmakerij CONO. Deze duurzame samenwerking loopt t/m augustus 2021 waarbij er per verkochte kilo belegen kaas uit de Beemster 1 euro gesponsord wordt.
Dit van oudsher Art Deco zwembad viert haar 100 jarige bestaan in de Haagse Weimarstraat. De Nieuwe Regentes is een cultuuranker en richt zich qua programmering op de allerkleinsten, jeugd, blues- en wereldmuziek, dans, theater en film.
Het jubileumboek ‘Van Water Naar Theater’ is nog steeds te koop via de website van Theater de Nieuwe Regentes.
CONO Kaasmakers is een groene kaasmakerij en boerenzuivelcoöperatie van 450 leden. Gezamenlijk boeren hun boeren bijzonder goed binnen de Noord-Hollandse Beemsterpolder (UNESCO Werelderfgoed).
Ondanks dat CONO niet de grootste speler op de kaasmarkt is, is de kans groot dat je hun kazen weleens hebt gegeten. Zij maken namelijk de smeuïge en smaakvolle Beemster, Stompetoren en CONO kazen.
“De aarde geeft ons alles wat we nodig hebben en daar moeten we zuinig mee omgaan. “
Cono Kaasmakers
CONO is een kei in maatschappelijk ondernemen. Zo richt zij zich op het verduurzamen van de hele keten van koe tot kaas. Boeren krijgen een eerlijke melkprijs en kunnen extra premies ontvangen als ze biodiversiteitsprojecten toepassen op en rond hun boerderij. Denk hierbij aan de bescherming van weidevogels tijdens het broedseizoen en de aanleg van een Beemsterbreed bijenlint voor het behoud van de wilde bij.
Naast natuurbeheer maakt CONO zich ook hard voor de Noord-Hollandse energietransitie. Hun kaasmakerij werkt volledig energieneutraal en ook via hun transportpartners zetten zij in op duurzame mobiliteit. Met het project ‘Zon op Dak’ helpen zij (samen met diverse stakeholders) boeren om zonnepanelen op hun stallen te installeren. Hiermee kunnen boeren zelf in hun energiebehoefte voorzien of een extra premie verdienen door de stroom te verkopen.
CONO is dan ook niet voor niets bij Koninklijke Beschikking Hofleverancier!
Twee jaar lang bemande ik de winkelvloer van dit kaaswalhalla, waar ik ruim 350 soorten kaas draaide, opende, sneed, proefde, verpakte en verkocht. Ik heb genoten van de heerlijke en oprechte klantgesprekken over kaas, wijn en een eerlijke voedseltransitie.
Vraag kaasteam Ed Boele tot augustus 2021 naar hun sponsorkaas CONO Rijp Belegen en sponsor Theater de Nieuwe Regentes.
// Lees ook mijn sponsorbericht van Theater de Regentes door Halbe bier
Wij wonen op de grens van het Regentesse- en Energiekwartier. Ons huis maakt deel uit van het bouwproject ‘Hof der Verademing’. Het bijzondere aan dit bouwproject uit 2005 (Pierre Gautier & AM Vastgoed), is het spectaculaire uitzicht op het Vredespaleis, de gasfabriek en de Haagse Tieten.
Bij de bouw in 2005 is ons rijtjeshuis geïsoleerd (rd=3.5) en voorzien van HR++-glas. In 2016 hebben wij een all electric warmtepomp en 15 zonnepanelen (275 WP) geplaatst met wijkinitiatief de Groene Regentes. Wij voeren een tweepersoonshuishouden en hebben een energierekening van -22,12 euro.
Voor de nerds. Ons huis heeft energielabel A met een epc van 0.23. (epc=0.18 is een Energie Netraal). Wij krijgen geld terug dankzij de salderingsregel (tot 2023).
Onze woning beschikt over twee eigen parkeerplekken grenzend aan de achtertuin. Bij Vehicle2House is je auto naast vervoersmiddel ook je thuisaccu. Hiermee bespaar je op mobiliteitskosten en saldeer je minder. Met de aanschafsubsidie en belastingkorting is een elektrische auto een interessante investering. Voor deze maatregel dien je wel woon- en werkverkeer te hebben.
In november 2019 namen wij deel aan de Tuiny Forest actie van IVN Natuureducatie en Sprinklr biologische planten. Een Tuiny Forest is een inheems mini-bos van ongeveer zes vierkante meter. Hiermee hebben we een hele fijne plek gecreëerd voor bijen, vlinders en vogels. Zo houden we onze tuin koel, vangen we water op bij stortbuien en gaan we verdroging van de bodem tegen.
Bedankt, dat je tot hier hebt gelezen! Nee, dit was geen 1 april grap.
Ook interessant om te lezen:
Collectieve zonnedaken vind je reeds op het Paard van Troje, Theater de Nieuwe Regentes en het World Forum. Menig Haagse buurt maakt werk van de energietransitie in zogenaamde wijkcoöperaties.
…het streven dat de productie van hernieuwbare energie op land voor minimaal 50% in eigendom is van de omgeving.
Klimaatakkoord
In het Regentessekwartier kochten 75 buurtbewoners gezamenlijk 320 zonnepanelen op het dak van theater de Nieuwe Regentes. Wim Schutten (groene regentes) en Marcel van Baren (installateur in opdracht van Solarengineers) vertellen over dit grote zonnedak.
Rondom de Langebeestenmarkt investeerden 45 buurtbewoners in het collectieve zonnedak op poptempel het Paard van Troje. Het zonnedak telt 156 zonnepanelen.
51 buurtbewoners van het Statenkwartier en een aantal investeerders werkten samen aan het collectieve zonnedak op het World Forum. Het zonnedak telt 258 zonnepanelen.
Met dank aan Noud te Riele voor zijn documentatie via YouTube.
Op zaterdag 9 juni 2018 vindt er voor de tweede keer een rommelmarkt in de bibliotheek Duinoord plaats. De opbrengsten van de rommelmarkt worden gebruikt voor de aanplant van nieuwe bomen. Vorige jaar bracht de rommelmarkt € 670 op. Dit bedrag is rechtstreeks overgemaakt naar Trees for All, een landelijke organisatie die zich al jaren met succes inzet voor herbebossing.
Wereldwijd verdwijnen er 317 bomen per seconde ofwel 7,9 miljoen hectaren per jaar. Ook in Nederland worden onze bomen in rap tempo gevijld. Sinds 2013 verdwijnen er per jaar 2700 voetbalvelden aan bomen. Omgerekend zijn dat 625.000 bomen. We vernietigen dus jaarlijks de gehele bevolking van Den Haag, maar dan in bomen. Krankzinnig!
Er zijn een hoop oorzaken voor die ontbossing te noemen. In Nederland heerst bijvoorbeeld de essentaksterfte. Bijna alle essen, en dat zijn er heel veel, zijn aangetast en moeten worden gekapt.
Wereldwijd worden de bomen voornamelijk bedreigd door de productie van hout, papier, palmolie en soja en door de ontginning van land door de mijnbouw.
Breng overtollige maar goed bruikbare huisraad (zoals, kleding, boeken, kunst, cd’s etc.) op zaterdag 9 juni 2018 naar de Bibliotheek Duinoord, Den Haag. Alles wat je kan missen, maar waar een ander nog plezier aan kan beleven.
Alle binnengebrachte spullen worden uitgestald op klaarstaande tafels. Niets wordt geprijsd. Je bepaalt zelf wat je wilt betalen, voor dat wat je wilt meenemen. Stop het geld in een klaarstaande doos en hopelijk vul je het aan met een donatie. Het bedrag dat is opgehaald met de verkoop en donaties wordt overgemaakt aan Trees for All. Alle niet verkochte spullen worden aan het einde van de dag meegenomen door Emmaus Beeklaan, die de opbrengst daarvan ook voor goede doelen bestemt.
Datum: zaterdag 9 juni, van 11 tot 4 u
Adres: Bibliotheek Duinoord, Sweelinckplein 42, 2517 GP Den Haag (hoek Reinkenstraat)
Koffie, thee, hapjes e.d. tegen kleine vergoeding.
Vragen/reacties: hannekevveen@gmail.com , 06 55 77 26 70
Onlangs zag ik de video van Vox over duurzaam sterven in Amerika. Niet alleen hoe we leven, maar ook hoe we sterven, heeft gevolgen voor de wereld die we achterlaten. Dat is ook de strekking van de film hieronder. Met de toename van het aantal mensen en dus het aantal toekomstige sterfgevallen, moeten we nadenken over hoe we onze dood verantwoord kunnen regelen. Uiteindelijk blijkt ook hiervoor de circulaire gedachte een uitkomst.
Na wat gesprekken over dit onderwerp met anderen, denk ik dat de kunst zit in acceptatie. Zelf heb ik bij dit soort gesprekken nooit duidelijk kunnen kiezen tussen traditioneel begraven of cremeren. Het idee van een plek, waar mensen naar een steen of urn kunnen staren om aan mij te denken, heeft me nooit aangesproken. Ik heb mijn lichaam dan niet meer nodig, ik blijf dan liever in gedachte aanwezig dan in een steen of veredelde vaas. De keuze lijkt vooral te worden bepaald door de gedachte van ofwel uitstellen van verlies, of zo snel mogelijk voorbij willen laten gaan. Met balsemen of een oerdegelijke kist proberen we vast te houden aan wat er nog is. Bij een crematie willen we vooral zo snel mogelijk onze dierbare uit de weg zijn. Voor een ecologisch duurzame dood, kun je juist beter de natuur z’n gang te laten gaan. Misschien dwingt dat ons ook om de dood en vergankelijkheid te accepteren voor wat het is, onvermijdelijk, stom en noodzakelijk voor nieuw leven.
Na wat onderzoek blijkt dat balsemen in Nederland niet is toegestaan, behalve in uitzonderlijke gevallen. Na het zien van het Vox-filmpje en alle schadelijke gevolgen van het proces, stelt dat me gerust. In de Nederlandse wet is zelfs opgenomen dat de kist vervaardigd moet zijn uit biologisch afbreekbaar materiaal, die het doel van de begrafenis niet belemmeren. Bij een traditionele Nederlandse begrafenis duurt het daarom ‘maar’ 10 jaar voordat een lichaam ontbonden is. Een crematie gaat wel sneller, maar kost wel enorm veel energie. Begraven is dus duurder, maar heeft meestal de kleinste voetafdruk.
Welk omhulsel je gebruikt heeft een grote invloed op die voetafdruk. Hoewel de wet een biologisch afbreekbare kist vereist, is men wel vrij in de interpretatie van wat dat precies betekent. De ene kist laat meer verontreiniging achter dan de ander. Een hardhouten kist is prachtig en misschien van FSC-gekeurd hout, maar denk ook aan de energie of tijd die nodig is om die kist helemaal op te branden. Kies dan liever voor een kist van riet of karton. Ja, je leest het goed: Karton is een optie, net als biopolymeren en wilgentenen. Wellicht zijn er crematoria die deze vrijgekomen warmte kunnen hergebruiken. Of is dat taboe?
Een manier om te zorgen dat je het natuurlijke tempo van ontbinding volgt, is de natuurbegrafenis. Kan dat in Nederland? Ja dat kan en het spreekt mij persoonlijk erg aan. De natuurbegrafenis is niet alleen erg romantisch omdat je tussen de bomen en onder de bloemetjes begraven wordt. Je lichaam wordt ook beschikbaar gesteld aan de natuur als grondstof. Heel circulair dus.
Natuurbegraven Nederland werkt overigens samen met Natuurmonumenten. Een gebied wordt niet overmatig belast en als het vol is, wordt het overgedragen aan Natuurmonumenten als natuurgebied voor recreatie. Daarom lijkt het me voor nabestaanden ook prettiger om je daar op te komen zoeken, dan op een kerkhof met stenen en muren vol urnen. Ze worden dan hopelijk niet alleen herinnerd aan verlies, maar ook aan de schoonheid van de natuur.
Wat je ook kiest, zorg ook dat je nabestaanden weten wat je wilt voordat het nodig is. Dat bespaart je familie niet alleen veel onzekerheid en ruzie over wie je het beste kende. Het is ook verstandig omdat vergankelijke materialen vaak worden gezien als goedkoop en respectloos. Daarom zullen ze door nabestaanden niet snel gekozen worden. Zet daarom op papier wat je belangrijk vindt, zodat ze weten waar ze naar moeten vragen. Of beter, regel het zelf (ruim) voordat je het echt nodig hebt.
Blijkbaar zijn wormen een dingetje. Veel mensen blijken bang te zijn om door de beestjes opgegeten te worden en daarom zelfs voor crematie te kiezen of stevige kisten. Ik denk dan zelf: daar merk je toch niks van als je daar ligt? Daarnaast is het ook een misvatting. Wormen komen namelijk niet in de buurt. Om ook mijn steentje bij te dragen aan het debunken van de wormenfobie: Je lichaam wordt altijd dieper begraven dan waar wormen leven en wormen eten geen vlees. Zou dat ook gelden voor maden vraag ik me dan af?
Een andere manier om te zorgen dat je snel verwerkt wordt is om zo weinig mogelijk achter te laten. Doneer dus als je daar geen principele bezwaren tegen hebt. Donor zijn past in een circulaire samenleving. Daarom heb ik zelf aangegeven dat ze alles mogen hebben. Stiekem hoop ik dat het nog zo lang duurt, dat mijn onderdelen niet langer bruikbaar zijn. Zijn ze dat nog wel, dan mag iemand anders ze hebben.
Of je dat nou wel of niet wilt en je leest dit, ga even naar het donorregister. Ja er is een nieuwe wet waardoor het niet noodzakelijk is. Ook hiervoor denk ik: Neem even de moeite om aan te geven wat je wilt, zodat je dierbaren niet vol twijfels of onnodige boosheid achterblijven. Dat zullen ze op dat moment al genoeg hebben.
Video met een introductie van natuurbegraafplaats de Utrecht – http://www.nbpu.nl/video-natuurbegraafplaats-de-utrecht
Organisatie voor natuurbegraafplaatsen – https://www.natuurbegravennederland.nl/
Website met informatie voor wie zelf een uitvaart wil regelen – http://doodeenvoudig.nl/bibliotheek/informatieregelenuitvaart/uitvaartkisten/vriendelijk
Sinds kort werk ik als project manager voor lokale energiecoöperaties bij REScoopNL| Energie Samen. Een leuke baan, waar ik veel hoor over de waarde van coöperaties voor participatie en draagvlak in de energietransitie. Lokale energiecoöperaties betrekken bij de energietransitie gaat alleen om zo veel meer dan draagvlak en participatie. Dat wil ik hier als burger in de energietransitie even kwijt.
Onlangs was ik op een bijeenkomst over de Regionale Energiestrategieën (RES) in Zuid-Holland. Kort door de bocht, moeten straks de dertig regio’s in Nederland, waarvan zeven in Zuid-Holland, een plan indienen over hoeveel energie de regio denkt te kunnen opwekken. De opbrengst van alle regio’s moeten samen genoeg zijn om de landelijke klimaatdoelstellingen te halen van 35 TWh. Dit wordt de landelijke ‘opgave’ genoemd.
Ik was bij die bijeenkomst als lid van de energiecoöperatie Haags Opgewekt en vanuit m’n nieuwe baan. Daar werd duidelijk dat de transitie niet alleen gaat om draagvlak bij de bevolking. Het gaat voor de coöperaties juist om eigendom en verantwoordelijkheid van burgers, als volwaardig partner in de transitie met overheid en bedrijven. Zodat het niet alleen een energietransitie wordt, maar ook een economische transitie waar iedereen een belang in heeft.
De landelijke opgave is om 35TWh op te wekken op Nederlandse grond, bovenop de 49TWh op zee. Die opgave is immens groot en de puzzel is heel complex. Maar het moet kunnen. Ik spreek bijna dagelijks met de mensen die het al doen. Dat zijn de mensen in lokale energiecoöperaties en burgerinitiatieven. Die zijn niet alleen bezig om te zorgen dat we straks helemaal op hernieuwbare bronnen leven, maar zij zorgen ook dat de opbrengst in de omgeving blijft en dat iedereen kan meedoen.
Elke regio moet straks een bod op tafel leggen met wat zij denken te kunnen bijdragen aan die landelijke opgave. Iedereen voelt aan dat de regio’s waar de meeste energie verbruikt wordt, niet de regio’s zijn die het straks kunnen opwekken. Daarvoor heb je ruimte nodig en dat is nou net wat de ‘vollere’ regio’s niet hebben. Wat dan veel ter sprake komt is een gevoel van oneerlijkheid. Iedereen die op school een opgave in een werkgroep heeft moeten maken, herkent dit gevoel; een paar leerlingen trekken de kar, een paar doen alleen wat er gevraagd wordt en dan zijn er altijd die klasgenoten die vrijwel niks doen, maar wel een grote mond hebben. Of het nou onwil is of onkunde van die klasgenoten, het levert frustratie op.
En waarom zou bijvoorbeeld Drenthe haar ruimte opofferen en haar best doen, terwijl een regio in de Randstad minder potentie heeft en dus minder hoeft op te leveren. De randstad verbruikt ten slotte veel meer, maar heeft zelf niet genoeg ruimte om z’n eigen energie op te wekken. Het grote verschil met het werkgroepje op school is echter dat energie dikke pegels oplevert. En daarom is dat lokaal eigendom zó belangrijk, energie die (gedeeltelijk) in eigendom van de omgeving wordt opgewekt. Dit schept niet alleen lokaal draagvlak, zo plukt de omgeving er zelf de vruchten van. Dat zorgt dat de economische balans weer de juiste kant op kantelt. Daar waar meer energie vandaan komt, daar zal meer geld naartoe stromen.
Ontwerp Klimaatakkoord
“…het streven dat de productie van hernieuwbare energie op land voor minimaal 50% in eigendom is van de omgeving.”
Hoe zit dat dan met lokaal eigendom? Voor degene die het gemist hebben: Belangenorganisatie ODE-decentraal (Energie Samen) zat namens de energiecoöperaties aan de elektriciteitstafel. Zo is in het (ontwerp) Klimaatakkoord deze belangrijke zin terecht gekomen: het streven dat de productie van hernieuwbare energie op land voor minimaal 50% in eigendom is van de omgeving. Voor projectontwikkelaars is dat mooi omdat lokaal eigendom zorgt voor draagvlak. Dat weten nog niet alle projectontwikkelaars. Daarom is het mooi dat het is opgenomen in het akkoord. Vanuit de omgeving, dus de burgers, het MKB, de gemeenten, is dit belangrijk omdat zij zo de vruchten kunnen plukken van de energie die zij opwekken, waar zij ruimte voor beschikbaar stellen, ook als die elders wordt verbruikt.
De ene gemeente heeft meer mensen, meer middelen, maar inmiddels niet meer genoeg ruimte om je kont te keren, laat staan genoeg om energie op te wekken voor al die konten. De andere gemeente heeft meer ruimte, maar steeds minder middelen en omvang om betaalbare faciliteiten in de buurt te houden. Banken, zorginstellingen, scholen zijn daar steeds moeilijker om open te houden. Mensen trekken daarom naar gemeenten waar meer mensen zijn. Het geld gaat mee. Een vicieuze cirkel. Lokaal eigendom zorgt ervoor dat een overschot aan energie het geld weer kan doen stromen richting die kleinere gemeenten. Met dat geld kunnen faciliteiten worden bijgehouden en trekt dat op termijn vanzelf ook meer mensen.
Daarom zijn lokale energiecoöperaties samen met die 50% lokaal eigendom zó belangrijk. Dat gaat zorgen voor een eerlijk verdeelde economie. Het gaat dus niet alleen om draagvlak waar iedereen het over heeft, om snel projecten te realiseren zonder bezwaren en gemopper. Het gaat om samen de klus klaren en daar ook samen de vruchten van plukken. Via coöperaties en lokaal eigendom kunnen we die vicieuze cirkel van de oude economie doorbreken, waarbij geld meer geld aantrekt. Er komt weer balans in de verdeling van middelen en dat is waar de nieuwe burgereconomie naar toe moet. Nu begrijpen jullie wellicht waarom ik deze gigantische opgave zie als een gigantische kans.